زخم های فلسطینان – تروریسم و ناپدیدسازی اجباری در زندان های اسرائیل

«معاذز عبایات» بدنساز فلسطینی که زمانی بدنی عضلانی و قوی داشت، پس از ۹ ماه حبس در بازداشتگاه‌های اسرائیل در ژوئیه به حدی ضعیف شده بود که نمی‌توانست بدون کمک راه برود. سپس، در یک یورش بامدادی در ماه اکتبر به خانه‌اش، سربازان بار دیگر او را بازداشت کردند.

پیش از بازداشت مجدد، این پدر ۳۷ سالهٔ پنج فرزند توسط بیمارستان روان‌پزشکی بیت‌لحم، به دلیل دوره‌ای که در زندان دورافتادهٔ «کتزیوت» اسرائیل گذرانده بود، مبتلا به PTSD (اختلالات استرسی و روانی) شدید تشخیص داده شد. این اطلاعات در یادداشت‌های پزشکی بیمارستان توسط رویترز رویت شده است.

در این یادداشت‌ها آمده که عبایات در زندان متحمل «خشونت و شکنجهٔ جسمی و روانی» شده است و نشانه‌هایی از جمله اضطراب شدید، کناره‌گیری از خانواده و پرهیز از بحث در مورد رویدادهای آسیب‌زا و مسائل روز در او دیده می‌شود.

با افزایش تلاش‌های میانجیگران بین‌المللی در ماه دسامبر برای دستیابی به آتش‌بسی که ممکن است به آزادی هزاران زندانی بازداشت‌شده در جریان جنگ غزه و پیش از آن – در قبال آزادی گروگان‌های اسرائیلی نگهداری‌شده توسط گروه فلسطینی حماس در غزه – منجر شود، ادعاهای مربوط به بدرفتاری و آسیب‌های روانی وارده به بازداشت‌شدگان فلسطینی در زندان‌ها و اردوگاه‌های اسرائیل بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است.

در صورت آزادی بازداشت‌شدگان در هرگونه توافق آتی، بسیاری از این بازداشت شدگان «برای بهبودی از آزارهای جسمی و روانی متحمل‌شده، به مراقبت‌های پزشکی طولانی‌مدت نیاز خواهند داشت»، این را «قدوره فارس»، رئیس کمیسیون امور زندانیان و آزادشدگان فلسطینی (یک نهاد دولتی در کرانهٔ باختری) می‌گوید. فارس اظهار داشت که از پروندهٔ عبایات مطلع است.

در این گزارش، رویترز با چهار مرد فلسطینی که پس از آغاز جنگ – در پی حملات حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ – توسط اسرائیل بازداشت شده بودند، گفت‌وگو کرده است. همگی آن‌ها چندین ماه به اتهام ارتباط با یک سازمان غیرقانونی بدون آن‌که رسماً متهم یا مجرم شناخته شوند، بازداشت و سپس آزاد شده‌اند.

همهٔ آن‌ها از آسیب‌های روانی ماندگاری سخن گفتند که دلیلش بدرفتاری‌هایی همچون ضرب‌وشتم، محرومیت از خواب و غذا و نگاه‌داشتن طولانی‌مدت در وضعیت‌های تنشی (استرس‌زا) در زمان بازداشت بوده است.

روایت‌های آن‌ها با تحقیقات متعدد سازمان‌های حقوق بشری مطابقت دارد که از بدرفتاری‌های شدید با فلسطینیان در بازداشت اسرائیل گزارش داده‌اند.

یک تحقیق که در ماه اوت توسط دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد منتشر شد، گزارش‌های مستندی از «شکنجه، تعرض جنسی و تجاوز گسترده، درشرایط دهشتناک و غیرانسانی» در زندان‌ها از زمان آغاز جنگ ارائه کرده است.

کاخ سفید گزارش‌های مربوط به شکنجه، تجاوز و بدرفتاری را «عمیقاً نگران‌کننده» توصیف کرده است.

در پاسخ به پرسش‌های رویترز، ارتش اسرائیل گفت که در حال بررسی چندین پروندهٔ ادعای بدرفتاری با بازداشت‌شدگان غزه توسط پرسنل نظامی است، اما ادعاهای مربوط به وجود بدرفتاری سیستماتیک در بازداشتگاه‌های خود را «به‌طور قاطع» رد می‌کند.

ارتش اسرائیل از اظهار نظر دربارهٔ موارد فردی خودداری کرد. سرویس زندان‌های اسرائیل (IPS) که زیر نظر وزیر امنیت ملی راست‌گرای افراطی «ایتمار بن‌گویر» فعالیت می‌کند، و سرویس امنیت داخلی این کشور اعلام کردند که در موقعیتی نیستند تا دربارهٔ موارد فردی اظهارنظر کنند.

دفتر «بن‌گویر» در پاسخ به پرسش‌های رویترز گفت: «تروریست‌ها در زندان‌های اسرائیل از شرایط زندگی نظارت‌شده و امکاناتی که برای مجرمان مناسب است برخوردار هستند» و افزود که این تأسیسات مطابق با قانون فعالیت می‌کنند. دفتر او اظهار داشت: «اردوی تابستانی به پایان رسیده است.»

«تال اشتاینر»، مدیر اجرایی گروه حقوقی اسرائیلی «کمیتهٔ عمومی علیه شکنجه در اسرائیل» (PCATI)، گفت علائمی که این مردان بیان کرده‌اند معمول است و می‌تواند تا آخر عمر قربانیان تداوم یابد و خانواده‌های آنان را ویران کند.

اشتاینر گفت: «از ۷ اکتبر تاکنون، شکنجه در زندان‌های اسرائیل به‌شدت افزایش یافته است و تأثیر آن بر جامعهٔ فلسطینی ویرانگر بوده و خواهد بود.»

«عبایات» که در ژوئیه در بیمارستان به سر می‌برد و دچار لاغری شدید شده بود، از نحوهٔ رفتار با خود و دیگر زندانیان ابراز انزجار کرد و در حالی که زخم‌های روی پاهای استخوانی اش را نشان می‌داد، از انزوای خود، گرسنگی، دستبند و استفاده از میله‌های فلزی برای شکنجه سخن گفت، اما جزئیات بیشتری ارائه نداد.

عکس‌های عبایات پیش از زندانی‌شدن، او را فردی تنومند و قوی نشان می‌دهد.

در ۱۹ دسامبر، دیوان عالی اسرائیل به دولت دستور داد که به دادخواستی از سوی گروه‌های حقوق بشری دربارهٔ کمبود غذای کافی برای زندانیان فلسطینی پاسخ دهد.

اسرائیل همچنین از بدرفتاری با شماری از ۲۵۱ شهروندش که پس از حملات حماس در غزه به اسارت گرفته شده‌اند، گزارش داده است. گزارشی از وزارت بهداشت اسرائیل که روز شنبه منتشر شد، می‌گوید گروگان‌ها تحت شکنجه قرار گرفته‌اند که شامل آزار جنسی و روانی بوده است. حماس بارها بدرفتاری با گروگان‌ها را رد کرده است.

بدون تفهیم اتهام

به گفتهٔ باشگاه اسرای فلسطینی – یک گروه حامی حقوق زندانیان – عبایات در حال حاضر در یک مرکز بازداشت کوچک در «عتصیون» در جنوب بیت‌لحم نگهداری می‌شود.

او شامل «بازداشت اداری» به مدت شش ماه حبس است؛ شکلی از زندانی‌کردن بدون محاکمه یا صدور کیفرخواست. دلیل رسمی بازداشت او نامشخص است. ارتش اسرائیل، سرویس امنیت داخلی و سرویس زندان‌های اسرائیل دربارهٔ پروندهٔ او پاسخی ندادند.

PCATI (کمیتهٔ عمومی علیه شکنجه در اسرائیل) می‌گوید دست‌کم ۵۶ فلسطینی در طول جنگ در حبس جان باخته‌اند، در حالی که در سال‌های پیش از جنگ، تعداد مرگ‌ومیر در بازداشتگاه‌های اسرائیل فقط یک یا دو نفر در سال بود. ارتش اسرائیل می‌گوید همهٔ موارد مرگ فلسطینیان در بازداشت را مورد تحقیقات کیفری قرار می‌دهد.

طبق برآوردهای کمیتهٔ عمومی علیه شکنجه در اسرائیل که بر اسناد دادگاهی و داده‌های به‌دست‌آمده از طریق درخواست‌های اطلاعات آزاد تکیه دارد، تعداد زندانیان فلسطینی در اسرائیل و کرانهٔ باختری دست‌کم دو برابر شده و به بیش از ۱۰ هزار نفر در طول جنگ رسیده است.

ارتش اسرائیل، در پاسخ به پرسش رویترز مدعی شد، حدود ۶۰۰۰ نفر از ساکنان غزه در جریان این جنگ بازداشت شده‌اند.

برخلاف فلسطینیان ساکن کرانهٔ باختری که تحت حاکمیت قانون نظامی نگه داشته می‌شوند، فلسطینیان غزه بر اساس «قانون مبارزان غیرقانونی» (Unlawful Combatants Law) اسرائیل در بازداشت هستند.

به گفتهٔ پروفسور «نـِوِه گوردون» – پژوهشگر اسرائیلی در زمینهٔ حقوق بشر و حقوق بین‌الملل در دانشگاه کوئین مِری لندن – از این قانون برای نگه‌داشتن افراد در حالت بی‌خبری (عدم تماس با بیرون)، سلب حقوق آن‌ها به‌عنوان اسیر جنگی یا زندانی در شرایط اشغالی، و نیز حبس طولانی‌مدت بدون صدور کیفرخواست یا برگزاری محاکمه استفاده شده است.

باشگاه اسرای فلسطینی این نوع بازداشت‌ها را به «ناپدیدسازی اجباری» تشبیه کرده است.

سرویس زندان‌های اسرائیل از اظهار نظر دربارهٔ آمار زندانیان و مرگ‌ومیرها خودداری کرده است.

اردوگاه «سده تیمن» (SDE TEIMAN CAMP)

«فادی ایمن محمد رَدی» ۲۱ ساله، دانشجوی سابق مهندسی از خان‌یونسِ غزه، یکی از حدود دو دوجین فلسطینی بود که در ۲۰ اوت از گذرگاه کرم‌شالوم به غزه آزاد شدند.

رَدی توصیف می‌کند که چگونه پس از چهار ماه تحمل دستبند و زنجیر، در اردوگاه نظامی اسرائیل به نام «سده تیمن» – که رسماً یک مرکز موقت تفکیک زندانیان است – در حرکت دادن دست‌وپای خود دچار مشکل شده است.

رَدی گفت: «آن‌ها از ما بازجویی نکردند، ما را نابود کردند.»

اردوگاه سده تیمن در صحرای نقب قرار دارد. به گفتهٔ افشاگران (whistleblowers) نگهبانان اردوگاه با اسرا بدرفتاری‌های شدیدی از جمله تجاوز، صورت داده اند.

اسرائیل در حال حاضر در مورد آنچه سازمان ملل «پرونده‌ای به‌شدت دلخراش» از آزار جنسی در سده تیمن می‌نامد، تحقیق می‌کند؛ در این پرونده، پنج سرباز به وارد کردن میله‌ای در بدن یک زندانی از طریق مقعد و پاره کردن اندام داخلی او متهم شده‌اند.

رَدی می‌گوید بارها و به‌صورت خودسرانه کتک خورده، به‌طور دائم در بند بوده و چشم‌بند داشته، به حالتی تنش‌زا آویزان شده و تقریباً همیشه مجبور بوده بی‌حرکت روی زمین بنشیند.

او می‌گوید در یک مقطع، به مدت پنج روز متوالی از خواب محروم شده و در فضایی که سربازان اسرائیلی آن را «اتاق دیسکو» می‌نامیدند، موسیقی بسیار بلندی پخش می شده است. او از خشونت جنسی سخنی به میان نیاورد.

رَدی گفت که به سختی می‌تواند بخوابد و حتی صحبت در مورد آنچه بر او گذشته، باعث می‌شود دوباره آن را تجربه کند.
«هربار که حرف می‌زنم، شکنجه را تجسم می‌کنم.»
این سخنان رَدی است که در ۴ مارس توسط سربازان اسرائیلی در غزه دستگیر شد.

رویترز نتوانست روایت او را به‌صورت مستقل تأیید کند. ارتش اسرائیل می گوید قادر به اظهار نظر نیست، زیرا نتوانسته با توجه به این‌که رویترز شمارهٔ شناسایی رَدی را نداشت، پرونده‌های او را پیدا کند.

کمیتهٔ عمومی علیه شکنجه در اسرائیل می‌گوید با وجود تصمیم دولت مبنی بر تعطیلی تدریجی اردوگاه سده تیمن، این اردوگاه همچنان فعال است.

«عوفر» و «کتزیوت»

گزارش‌هایی از بدرفتاری گسترده در تأسیسات شناخته‌شده‌تر، مانند زندان کتزیوت در صحرای نقب و اردوگاه نظامی عوفر (جنوب رام‌الله در کرانهٔ باختری) نیز منتشر شده است.

سازمان حقوق بشری اسرائیلی «بتسلم» (B’Tselem) اوایل سال جاری میلادی، پس از گردآوری شواهد و شهادت‌های ۵۵ زندانی سابق فلسطینی، گزارشی منتشر کرد و اسرائیل را متهم کرد عمداً نظام زندان را به «شبکه‌ای از اردوگاه‌های شکنجه» تبدیل کرده است.

«ایتمار بن‌گویر»، وزیر تندرو اسرائیلی، با استفاده از قوانین اضطراری که پس از حملهٔ ۷ اکتبر حماس به اسرائیل تصویب شد، دستور داده است که شرایط زندانیان امنیتی – گروهی که تقریباً تماماً فلسطینی هستند – سخت‌تر شود.

پژوهشگر حقوق بشر، پروفسور گوردون، آنچه را که «به‌کارگیری شکنجه در زندان‌های اسرائیل» توصیف می‌کند، به «تروریسم» تشبیه می‌کند:
«تروریسم معمولاً عملی است که تعداد محدودی از افراد به‌طور مستقیم متأثر می‌شوند، اما تأثیر روانی و اجتماعی آن شدید است. در مورد شکنجه هم همین‌گونه است.»
این سخنان گوردون است که در تدوین کتابی دربارهٔ بدرفتاری‌ها در نظام زندان‌های اسرائیل همکاری داشته است.