در ژانویه ۲۰۲۴، خبرهایی از نیت اسرائیل برای دو برابر کردن جمعیت شهرنشینان خود در ارتفاعات جولان منتشر شد. این برنامه با واکنشهای متضادی در داخل و خارج از اسرائیل مواجه شده است. ارتفاعات جولان، منطقهای استراتژیک که اسرائیل پس از جنگ ۱۹۶۷ از سوریه اشغال کرده است، همچنان مورد مناقشه بین دو کشور قرار دارد.
به گزارش آسوشیتدپرس، ارتفاعات جولان، منطقهای با اهمیت استراتژیک و منابع طبیعی غنی، در شمال غربی سوریه قرار دارد و از زمان جنگ ششروزه در سال ۱۹۶۷ توسط اسرائیل اشغال شده است. این منطقه حدود ۲۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و شامل منابع آبی فراوانی میشود که برای هر دو کشور اهمیت حیاتی دارد. در سال ۱۹۸۱، اسرائیل اعلام کرد ارتفاعات جولان را به طور رسمی به خاک خود ملحق کرده است، اما این اقدام تنها توسط ایالات متحده آمریکا به رسمیت شناخته شد و جامعه بینالمللی این اقدام را غیرقانونی تلقی میکند.
برنامه اسرائیل برای افزایش جمعیت شهرنشینان
در اوایل دسامبر ۲۰۲۴، دولت اسرائیل برنامهای به ارزش ۱۱ میلیون دلار تصویب کرد که هدف آن دو برابر کردن جمعیت شهرنشینان اسرائیلی در ارتفاعات جولان است. این برنامه شامل مشوقهای مالی برای مهاجرت و سکونت در این منطقه است. بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در سخنرانی خود اعلام کرد: “ما به نگهداری این منطقه ادامه خواهیم داد، آن را رونق خواهیم بخشید و آن را مستقر خواهیم کرد.”
طبق آمار، حدود ۵۰٬۰۰۰ نفر در ارتفاعات جولان سکونت دارند که تقریباً نیمی از آنها شهرک نشینان اسرائیلی و نیمی دیگر از آنها دروزی های عربی، اقلیت مذهبی هستند که در سوریه، لبنان، اسرائیل و ارتفاعات جولان پراکندهاند. این منطقه به دلیل تنوع مذهبی و قومی، همواره یکی از نقاط پرتنش در روابط اسرائیل و سوریه بوده است.
در شهرها و کیبوتسهای ارتفاعات جولان، برنامه افزایش جمعیت شهرنشینان با واکنشهای متضادی مواجه شده است. برخی از شهرنشینان جدید این منطقه استقبال گرمی از این برنامه کرده اند، در حالی که دیگران نگران افزایش سریع جمعیت و تأثیرات آن بر زیرساختها و محیط زیست هستند.
چالشهای اقتصادی و اجتماعی
اقتصاد ارتفاعات جولان به شدت به کشاورزی و صنعت گردشگری متکی است. تلاشهای قبلی دولت برای جذب شهرک نشینان بیشتر موفقیت چندانی نداشت، عمدتاً به دلیل کمبود فرصتهای شغلی و فاصله طولانی از شهرهای بزرگ. اما یک شهرک نشین معتقد است پس از سقوط رژیم اسد، اسرائیل میتواند افراد بیشتری را به زندگی در جولان ترغیب کند. او می گوید: “فکر میکنم امنیتی که مردم در اینجا خواهند داشت، همراه با طبیعت و مناظر زیبا افراد زیادی را به سمت زندگی در ارتفاعات جولان جذب خواهد کرد.”
بسیاری از دروزهای ارتفاعات جولان خود را شهروندان سوری تحت اشغال میدانند. هرچند شهرنشینان دروزی میتوانند شهروند اسرائیلی شوند، بیشتر آنها ترجیح میدهند از اقامت های موقت استفاده کنند تا شهروندی کامل اسرائیل. آنها رابطه پیچیدهای با اسرائیل دارند و نگران تأثیرات افزایش جمعیت شهرنشینان اسرائیلی بر جامعه محلی هستند.
واکنشهای بینالمللی به برنامه اسرائیل
برنامه اسرائیل برای افزایش جمعیت شهرک نشینان در ارتفاعات جولان با واکنشهای متفاوتی در سطح بینالمللی مواجه شده است. سازمان ملل متحد و اکثریت جامعه بینالمللی این منطقه را به عنوان خاک اشغالی سوریه میشناسند و شهرک نشینیهای اسرائیلی را غیرقانونی اعلام کردهاند. تنها ایالات متحده آمریکا است که اقدام اسرائیل برای الحاق جولان در سال ۱۹۸۱ را به رسمیت شناخت.
افزایش جمعیت شهرک نشینان اسرائیلی در جولان میتواند به تشدید تنشها بین اسرائیل و سوریه منجر شود. سوریه همچنان ادعا میکند جولان بخشی از خاک آن است و ممکن است در آینده نزدیک اقداماتی برای بازپسگیری این منطقه انجام دهد. همچنین، این برنامه میتواند نگرانیهایی را در میان کشورهای همسایه و جوامع عربی ایجاد کند که اسرائیل را به ادامه سیاستهای امپریالیستی و توسعه طلبانه علیه سرزمینهای اشغالی متهم میکنند.
