روزنامه گاردین در گزارشی پیرامون دیدار روز جمعه نمایندگان جموری اسلامی با سه کشور اروپایی نوشت: گفتگوها در ژنو برگزار شد، ایران در تلاش است از بازگشت احتمالی تحریم‌های سازمان ملل به دلیل برنامه هسته‌ای خود جلوگیری کند
ایران و گروه موسوم به E3 (بریتانیا، فرانسه و آلمان) توافق کرده‌اند در آینده نزدیک مذاکرات را ادامه دهند تا راهی برای خروج از بن‌بست موجود در برنامه هسته‌ای تهران پیدا کنند. این مذاکرات شاید آخرین فرصت برای دستیابی به پیشرفت پیش از بازگشت دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا باشد.
ترامپ که در دوره اول خود سیاست “فشار حداکثری اقتصادی” علیه ایران را دنبال کرد، قرار است در ۲۰ ژانویه دوباره وارد کاخ سفید شود.
تصمیم برای برگزاری دور جدیدی از گفتگوها پس از جلسه روز جمعه ژنو نشان می‌دهد دو طرف هنوز به امکان رسیدن به توافقی دیپلماتیک امیدوارند. بر اساس این توافق، ایران باید شفاف‌تر در مورد برنامه هسته‌ای خود عمل کند و در ازای آن تحریم‌های اقتصادی کاهش یابد. با این حال، شانس دستیابی به توافق حتی در حد مقدماتی پیش از بازگشت ترامپ بسیار کم به نظر می‌رسد.
ایران تحت فشار منطقه‌ای
ایران به دلیل شکست‌هایی که نیروهای متحدش در سوریه، لبنان و غزه متحمل شده‌اند، تحت فشار منطقه‌ای قرار دارد. کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرد مذاکرات بیشتری در آینده نزدیک برگزار خواهد شد اما جزئیاتی ارائه نکرد. لحن او نسبت به قبل از گفتگوها که اروپا را به “رفتار خودمحور و غیرمسئولانه” متهم کرده بود، بسیار ملایم‌تر بود.
اروپایی‌ها به طور فزاینده‌ای از رویکرد ایران، از جمله تامین تسلیحات برای جنگ روسیه در اوکراین و عدم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ناامید شده‌اند. برخی از اروپایی‌ها نگران هستند افزایش ذخایر اورانیوم با غنای بالا توسط ایران نشان‌دهنده مسیر مخفیانه‌ای برای ساخت بمب هسته‌ای باشد.
جمهوری اسلامی معتقد است اروپا پیشنهاد تهران برای محدود کردن برنامه غنی‌سازی اورانیوم به ۶۰ درصد و بازگشت بازرسان باتجربه آژانس به کشور را رد کرده است.
هدف جلسه ژنو
هدف جلسه ژنو بررسی امکان توسعه پیشنهاد ایران و محدود کردن همکاری‌های نظامی ایران و روسیه بود. در مقابل، اتحادیه اروپا ممکن است برخی از تحریم‌های اقتصادی را کاهش دهد، اما زمان کوتاه است و ترامپ به زودی به قدرت بازمی‌گردد. ایران اصرار دارد هیچ موشک بالستیکی به روسیه ارائه نکرده است، ادعایی که آمریکا آن را قبول ندارد.
نیکولاس لرنر، رئیس سرویس اطلاعات خارجی فرانسه، در پاریس گفت خطر گسترش هسته‌ای ایران یکی از “تهدیدات بحرانی” در ماه‌های آینده خواهد بود. او تاکید کرد جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران همچنان تهدیدی برای همه ما است.
اختلاف نظر میان ایران و اروپا
در جلسه‌ای پیش از مذاکرات بین غریب‌آبادی و انریکه مورا، مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا، اختلاف‌های عمیقی آشکار شد. غریب‌آبادی در شبکه اجتماعی X نوشت: “اروپا نباید مشکلات و اشتباهات خود از جمله در مورد جنگ اوکراین را به دیگران فرافکنی کند.”
مورا نیز در بیانیه‌ای کوتاه اعلام کرد که دو طرف گفتگوهای صریحی داشتند. او افزود: “حمایت نظامی ایران از روسیه باید متوقف شود، مساله هسته‌ای نیاز به راه‌حل دیپلماتیک دارد و تنش‌های منطقه‌ای باید از سوی همه طرف‌ها کاهش یابد.”
تصمیم برای تهیه گزارش جامع
اعتماد میان دو طرف زمانی بیشتر متزلزل شد که کشورهای E3 در ۲۱ نوامبر پیش‌نویس قطعنامه‌ای را ارائه کردند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را موظف می‌کرد گزارشی جامع در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران تهیه کند. این گزارش پیش‌نیاز بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل در پاییز آینده است.
آژانس تایید کرده است ایران قصد دارد حدود ۶۰۰۰ سانتریفیوژ جدید برای غنی‌سازی اورانیوم نصب کند. این سطح بالاتر از محدودیت ۳.۶۷ درصدی توافق ۲۰۱۵ است.
مخالفت با تسلیحات هسته‌ای
جمهوری اسلامی همچنان تاکید دارد برنامه هسته‌ای آن فقط اهداف غیرنظامی دارد و فتوایی در مخالفت با تسلیحات هسته‌ای صادر شده است. سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرد بازگشت تحریم‌ها احتمالا به تغییر بحث‌ها در داخل ایران در مورد داشتن تسلیحات هسته‌ای منجر خواهد شد.
عراقچی همچنین از اروپا به دلیل عدم اتخاذ رویکرد مستقل پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ انتقاد کرد و گفت این اقدام اصلاح‌طلبان در ایران را تضعیف کرد. او افزود اروپا در پیروزی رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب مسعود پزشکیان که به دنبال رفع تحریم‌ها از طریق سیاست متوازن شرق و غرب است، همکاری چندانی نداشته است.
