وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد روز جمعه، ۲۹ نوامبر، مذاکراتی با سه کشور اروپایی در مورد برنامه هسته‌ای مورد مناقشه خود در ژنو برگزار خواهد کرد. این مذاکرات در حالی انجام می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیراً قطعنامه‌ای علیه تهران تصویب کرده است.
قطعنامه آژانس که توسط بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده پیشنهاد شده بود، با واکنش شدید ایران مواجه شد. مقام‌های دولت ایران اعلام کردند که در پاسخ به این قطعنامه، اقدامات متعددی انجام داده‌اند، از جمله فعال‌سازی شمار زیادی از سانتریفیوژهای پیشرفته جدید که برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده می‌شوند. این گام‌ها به‌عنوان بخشی از تلاش‌های ایران برای تقویت برنامه هسته‌ای خود ارزیابی می‌شوند.
جستجوی راه‌حل دیپلماتیک پیش از تغییر دولت در آمریکا
خبرگزاری ژاپنی کیودو، که برای اولین بار خبر برگزاری این نشست را منتشر کرد، گزارش داد دولت ایران به ریاست مسعود پزشکیان به‌دنبال راه‌حلی برای بن‌بست هسته‌ای پیش از آغاز به کار دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در ماه ژانویه است. یک مقام ارشد ایرانی تأیید کرد که این نشست روز جمعه آینده برگزار خواهد شد و افزود: «تهران همواره معتقد بوده است که مسئله هسته‌ای باید از طریق دیپلماسی حل شود. ایران هرگز میز مذاکرات را ترک نکرده است.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اعلام کرد که در این مذاکرات معاونان وزرای خارجه ایران، فرانسه، آلمان و بریتانیا شرکت خواهند داشت. وی افزود که موضوعات منطقه‌ای نیز در کنار پرونده هسته‌ای در این نشست مورد بحث قرار خواهند گرفت. بقایی گفت: «دیدگاه‌ها درباره موضوعات منطقه‌ای از جمله مسائل فلسطین، لبنان و همچنین موضوع هسته‌ای تبادل خواهد شد.»
در سال ۲۰۱۸، دولت دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران با شش قدرت جهانی خارج شد و تحریم‌های سختی را علیه ایران اعمال کرد. این اقدام منجر به نقض محدودیت‌های هسته‌ای توافق از سوی تهران شد، از جمله انباشت ذخایر اورانیوم غنی‌شده، غنی‌سازی آن به سطوح بالاتر خلوص و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر برای افزایش سرعت تولید.
به گزارش رویترز، با روی کار آمدن دولت جو بایدن، مذاکرات غیرمستقیمی میان تهران و واشنگتن برای احیای توافق ۲۰۱۵ آغاز شد، اما این تلاش‌ها به نتیجه نرسید. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، در جریان کارزار انتخاباتی خود در سپتامبر گفته بود: «ما باید به یک توافق برسیم، زیرا پیامدهای آن غیرقابل تحمل است. ما باید یک توافق کنیم.»
موضوعات منطقه‌ای در کانون توجه نشست
علاوه بر موضوع هسته‌ای، انتظار می‌رود موضوعات کلیدی منطقه‌ای نیز در این نشست بررسی شوند. بر اساس اظهارات مقامات ایرانی، این موضوعات شامل مسائل مربوط به فلسطین و لبنان خواهد بود. با توجه به وضعیت پیچیده خاورمیانه، حضور قدرت‌های اروپایی در این نشست می‌تواند به تنظیم سیاست‌های مشترک و تلاش برای کاهش تنش‌ها کمک کند.
در حالی که بقایی محل مذاکرات را مشخص نکرده، گزارش خبرگزاری کیودو به ژنو به‌عنوان مکان نشست اشاره کرده است. همچنین، سخنگوی وزارت خارجه سوئیس از اظهار نظر درباره این نشست خودداری کرد و تأکید کرد باید از کشورهای نام‌برده‌شده در گزارش کیودو اطلاعات بیشتری کسب شود.
رویترز در گزارش خود می نویسد: با توجه به پیچیدگی‌های موجود در پرونده هسته‌ای ایران و فشارهای بین‌المللی، برگزاری این مذاکرات گامی مهم در مسیر دیپلماسی به شمار می‌رود. اینکه آیا این نشست می‌تواند به کاهش تنش‌ها و دستیابی به توافقی جدید منجر شود، همچنان نامشخص است. دولت ایران بارها تأکید کرده است که به دنبال راه‌حل دیپلماتیک برای این مسئله است و از مذاکرات استقبال می‌کند.
روی کار آمدن دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب آمریکا ممکن است روند مذاکرات را تحت تأثیر قرار دهد. ترامپ در گذشته رویکرد سخت‌گیرانه‌ای نسبت به ایران اتخاذ کرده بود، اما اظهارات اخیر وی نشان می‌دهد که ممکن است به دنبال توافقی جدید باشد. این در حالی است که بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند اختلافات عمیق میان ایران و آمریکا همچنان مانعی جدی برای رسیدن به هرگونه توافق جامع خواهد بود.
پیامدهای مذاکرات برای منطقه
نتایج این مذاکرات می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر وضعیت خاورمیانه داشته باشد. اگرچه بخش مهمی از مذاکرات به پرونده هسته‌ای ایران اختصاص خواهد داشت، اما پرداختن به مسائل منطقه‌ای مانند فلسطین و لبنان نیز نشان‌دهنده اهمیت گسترده‌تر این نشست است. نقش قدرت‌های اروپایی در تسهیل این گفت‌وگوها و یافتن راه‌حل‌های مشترک، عاملی تعیین‌کننده در موفقیت این تلاش‌ها خواهد بود.
رویترز در پایان گزارش خود نوشته است: مذاکرات هسته‌ای پیش‌رو در ژنو فرصتی برای کاهش تنش‌ها و بازگشت به مسیر دیپلماسی خواهد بود. در حالی که ایران و قدرت‌های اروپایی تلاش می‌کنند تا به راه‌حلی برای این بحران برسند، چالش‌های سیاسی و فشارهای بین‌المللی همچنان این مسیر را دشوار و پیچیده می‌کند.
